https://www.vi.nl/pro/overig/het-langve ... onso-alves
Ruim zeventien jaar na zijn veelbesproken vertrek keerde Afonso Alves zaterdag tijdens een bijzondere reünie terug op het veld van SC Heerenveen. Het werd, in meerdere opzichten, een avond om nooit meer te vergeten. VI was erbij en sprak de Braziliaan én de mensen die hem van dichtbij meemaakten. 'Hij had een actie en een schot in huis: dat heb ik daarna nooit meer gezien.'
De sfeer op de tribunes raakt even zwanger van verwachting. Zou-ie het nog kunnen? De feestwedstrijd tussen Team Foppe en Team Verbeek is net twee minuten onderweg als scheidsrechter Roelof Luinge voor een overtreding fluit en op zo'n twintig meter van het vijandelijke doel een vrije trap toekent. Ugur Yildirim, die ooit nog eens wereldkampioen vrije trappen nemen werd, ziet er wel een mooie kans in. Het is voor iedereen op en rondom het veld echter wel duidelijk dat Afonso Alves deze bal zal gaan trappen.
In zijn glorieperiode bij Heerenveen jaste Alves de ene na de andere vrije trap tegen de touwen. Vaak ook vanuit de meest onmogelijke posities, trouwens. Logisch dus dat de ruim zestienduizend toeschouwers die deze zaterdagavond aanwezig zijn er nu eens even goed voor gaan zitten, wanneer de inmiddels 44-jarige Braziliaan zich opmaakt voor zijn aanloop. Vaders stoten hun kinderen aan: nu even opletten, dit wordt bijzonder! Nee, toch niet. Het slappe schot van Alves mist alles wat ook maar een beetje op precisie lijkt en waait huizenhoog over het doel van de gniffelende Hans Vonk.
Een grote glimlach verschijnt op het gezicht van Alves, die op dit Friese voetbalfeest vol Heerenveen-iconen dé grote blikvanger is. Hij is speciaal vanuit Brazilië overgekomen om de viering van dertig jaar Abe Lenstra Stadion te kunnen bijwonen en zo alsnog, ruim zeventien jaar na zijn befaamde transfer naar Middlesbrough, afscheid te kunnen nemen van de club waar hij ooit de beste versie van zichzelf liet zien. Dat gebeurt op een prachtige manier. Goed, zijn avontuur in Friesland eindigde wat vervelend, maar de fans herdenken op deze zaterdag vooral alle hoogtepunten van een sensationele samenwerking. Tijdens én na de galawedstrijd wordt Alves luidkeels toegezongen.
Afonso Alves: 'Mijn zoon is tien jaar oud en had me nog nooit zien voetballen; hij heeft alleen mijn verhalen over Heerenveen gehoord. Nu weet hij over welke club ik het heb'
Het emotioneert de waarschijnlijk beste Heerenveen-voetballer die ooit in het Abe Lenstra Stadion heeft gespeeld. 'Ik ben ontzettend blij om hier te zijn', glundert Alves, inmiddels rondlopend met grijze haren op zijn hoofd. 'Het is de eerste keer dat ik hier samen met mijn vrouw en mijn zoon ben, dat is heel speciaal voor mij. Mijn zoon is nu tien jaar oud en had me nog nooit zien voetballen; hij heeft alleen mijn verhalen over Heerenveen gehoord. Nu weet hij over welke club ik het heb. Dat vind ik echt geweldig.'
Alves oogt fit, ook al is het reeds ruim twaalf jaar geleden dat hij de laatste wedstrijd in zijn profcarrière speelde. Zo mooi als bij Heerenveen werd het nooit meer. 'Bij deze club heb ik mijn beste tijd als voetballer gekend', zegt de man die in 39 Eredivisie-wedstrijden goed was voor niet minder dan 45 (!) doelpunten. 'Ik voelde me hier op mijn plek en werd als speler van Heerenveen zelfs geselecteerd voor de Braziliaanse nationale ploeg. Mijn tijd bij deze club zal ik nooit vergeten. Daarom ben ik blij dat ik vanavond toch nog op een goede manier afscheid heb kunnen nemen.'
Achtbaanrit
Alves zwaait naar een paar mensen op de tribune die zijn naam blijven scanderen. Achter hem langs loopt Alfred Finnbogason, in de jubileumwedstrijd (3-3) goed voor twee goals, de spelerstunnel in. Marcus Ällback is ook van de partij en verder heeft Heerenveen nog wel wat meer topspitsen gehad, zoals bijvoorbeeld Ruud van Nistelrooij en Klaas-Jan Huntelaar. Geen van de genoemde namen maakte echter zó gemakkelijk zijn doelpunten in het shirt met de pompeblêden als Alves. Hij speelde slechts anderhalf jaar voor Heerenveen, maar liet daarin een onuitwisbare indruk achter.
Heerenveen kocht Alves in de zomer van 2006 voor een clubrecordbedrag van ruim vier miljoen euro van Malmö FF. De aanvaller had op dat moment tweeënhalf jaar in Zweden gevoetbald en in die tijd zowaar wat van de Zweedse taal opgestoken. Omdat Alves geen woord Engels sprak, namen Petter Hansson en Lasse Nilsson de topaankoop een beetje op sleeptouw. Vooral met laatstgenoemde kon Alves het erg goed vinden.
© Pro Shots
'Het komt niet vaak voor dat je direct vanaf het eerste moment een klik hebt met een speler', blikt Nilsson terug. 'Maar met Afonso had ik dat wel, zowel binnen als buiten het veld. Ik werd in dat ene seizoen waarin we samenspeelden de speler met de meeste assists van de Eredivisie, waarvan de helft gewoon simpele balletjes opzij naar Afonso waren. Hij ramde de bal er dan wel in. Het was ongelooflijk wat hij liet zien.'
Alves deed vanaf de eerste wedstrijd waarvoor hij was gehaald: scoren, op alle mogelijke manieren. Bij de jaarwisseling had hij al achttien competitiedoelpunten achter zijn naam staan en in de tweede seizoenshelft kwamen daar, ondanks drie gemiste wedstrijden, nog eens zestien goals bij. Alves besloot zijn debuutseizoen met vier treffers in een 5-1 overwinning op Feyenoord en werd als topscorer van de Eredivisie gekozen tot Speler van het Jaar, terwijl hij met 34 doelpunten uit 31 duels maar nét naast de prijs voor Topscorer van Europa greep. Ingeklemd tussen winnaar Francesco Totti en nummer drie Van Nistelrooij moest de Heerenveen-spits genoegen nemen met de Zilveren Schoen.
De wereld lag aan zijn voeten. Alves had het seizoen van zijn leven gespeeld en won in de zomer die volgde met Brazilië de Copa América. Een toptransfer leek een zekerheid te zijn en Alves zette daar zelf ook stevig op in. In afwachting van wat komen zou gaan bleef hij weg bij Heerenveen, dat echter niet tot een akkoord kwam met een geïnteresseerde club. Ergens in september, toen het nieuwe seizoen al even onderweg was, keerde Alves schoorvoetend terug naar zijn Friese broodheer.
© Pro Shots
Hij had tijdens zijn zelf verlengde vakantie niet veel gedaan en was bij zijn rentree allesbehalve fit. Groot was dan ook de verrassing toen Alves begin oktober uit zijn slof schoot en zeven goals maakte in een 9-0 zege op Heracles Almelo. Een Eredivisie-record, dat ook nu nog in de boeken staat en daar vermoedelijk nog wel even zal blijven staan. De hype was duidelijk nog niet voorbij. Alves scoorde ook nog tegen AZ, VVV-Venlo (2) en FC Twente, voordat een nieuwe transferperiode aanbrak, waarin het allemaal wat lelijk en krankzinnig werd. Alves tekende een contract bij AZ, maar besloot vervolgens dat hij toch liever naar Middlesbrough wilde gaan, terwijl die club het nog helemaal niet eens was met Heerenveen over de transfervoorwaarden. Na een maand vol arbitragezaken en wat al niet meer verscheen er pas in de absolute slotfase witte rook en liet Heerenveen zijn sterspeler voor zo'n achttien miljoen euro naar Engeland vertrekken. Alves hadden ze op dat moment al wekenlang niet meer gesignaleerd.
Parkeerboetes
Zo kwam er een bijzonder einde aan een bijzonder hoofdstuk in de clubhistorie van Heerenveen. Gertjan Verbeek, in die tijd de hoofdtrainer, zal het in ieder geval nooit meer vergeten. Ook hij zag Alves zaterdag pas voor het eerst sinds een verloren uitwedstrijd bij Roda JC weer terug. Dat was in december van 2007.
'Het was in de periode dat we in de Eredivisie experimenteerden met voetballen tijdens de kerstvakantie', weet Verbeek nog. 'Op 30 december hadden we toen nog Feyenoord-thuis op het programma staan, maar Afonso had besloten dat hij oud en nieuw in Brazilië ging vieren. Hij had de tickets al weken daarvoor geboekt en was echt niet van plan om tegen Feyenoord nog mee te doen. De jongens in de kleedkamer wisten daar wel van, maar ik niet. We kwamen na die wedstrijd tegen Roda terug uit Limburg, hij stapte de spelersbus uit en daarna heb ik hem nooit meer teruggezien.'
© Pro Shots
Verbeek kan er nu om lachen. Toen was dat anders. 'Het was al de tweede keer dat hij het team zo in de steek liet, nadat hij in de zomer dus veel te laat was teruggekeerd. Ik moet wel zeggen dat hij het toen aardig oppakte, met die zeven goals tegen Heracles, maar later pakte hij ook een rode kaart waarvan ik dacht: volgens mij deed je dat expres. Hij wilde per se weg, dat merkte je aan alles. In januari begon het hele spel weer opnieuw en toen hadden de jongens ook zoiets van: als hij nog terugkomt, dan hoeven we niet meer met hem te voetballen. Dat hele gebeuren met Alves heeft ons toen eigenlijk wel dichter bij elkaar gebracht, waarna we nog een hele goede tweede seizoenshelft speelden. Uiteindelijk haalden we toen ook weer Europees voetbal.'
Daar waren de goals van Alves dus niet voor nodig. 'Kijk, hij was natuurlijk een speler met unieke kwaliteiten', zegt Verbeek. 'Afonso had een actie en een schot in huis: dat heb ik daarna nooit meer gezien. Dat was dus echt bijzonder. Maar het wordt heel vervelend als je met iemand moet samenwerken op wie je niet kan vertrouwen. Uiteindelijk was het voor alle partijen het beste dat hij vertrok.'
Gertjan Verbeek: 'Als we op zaterdagavond voetbalden, en dan met name thuis, dan kon je de klok erop gelijk zetten dat je de volgende ochtend gebeld werd. Trainer, I'm a little bit sick'
In de anderhalf jaar daarvoor had Verbeek nog lange tijd het een en ander door de vingers gezien. Begrijpelijk, gezien de ongelooflijke productie van de sterspeler. 'Met dat soort spelers moet je de strijd ook niet willen aangaan', denkt Verbeek. 'Als we op zaterdagavond voetbalden, en dan met name thuis, dan kon je de klok erop gelijk zetten dat je de volgende ochtend gebeld werd. Trainer, I'm a little bit sick. Dan was-ie er maandag weer, om zichzelf te laten verzorgen, en later in de week kregen wij dan een bekeuring binnen voor een leaseauto die in het weekend om half drie 's nachts verkeerd geparkeerd had gestaan in Amsterdam. Dan begrepen wij natuurlijk wel waar hij had uitgehangen en waarom zich op zondag niet zo lekker voelde.'
'Als je het terugbetaalt op het veld, dan kan dat', vervolgt Verbeek. 'Je moet met dit soort fratsen wel leveren en dat deed hij het gehele seizoen. Als trainer moet je daar een beetje mee spelen. Het is in ieder geval goed dat je het weet, dat je dat ook kan laten weten aan de andere spelers. Dan merk je wel of er weerstand is vanuit de groep en in de fase waarin Afonso zo belangrijk was voor ons, was die weerstand er niet. Het is dan alleen belangrijk dat je het buiten de publiciteit weet te houden. Dat lukte. Tegenwoordig staat alles op social media en moet je overal verantwoording voor afleggen, maar dat was toen nog niet. Dat kwam Afonso niet zo verkeerd uit.'
Op het veld had Verbeek overigens weinig te klagen over de professionaliteit van Alves. 'Het was geen trainingsbeest, maar het was ook niet zo dat hij de kantjes eraf liep. Hij had echt wel door dat hij fit moest zijn', weet Verbeek nog. 'En in de partijtjes was hij dan ook niet te stoppen; Michel Breuer en Michael Dingsdag zagen alle hoeken van het veld. Hij zette je zó gemakkelijk op het verkeerde been, en dan zo'n verwoestend schot… Echt, dat kende zijn weerga niet.'
En dus bewaart Verbeek vooral goede herinneringen aan Alves. 'Ik vond het ook echt een hele aardige jongen en dat spelletje dat we elke keer speelden, waarbij hij me opbelde en dacht dat ik uit een ei ben gekomen en het allemaal niet door had, vond ik ook best grappig', biecht hij op. 'Eigenlijk is dat natuurlijk niet grappig, maar als je in zo'n flow zit, moet je er ook gewoon maar om lachen. Afonso was echt geen vervelende jongen; hij permitteerde zichzelf alleen net wat meer uitstapjes dan de andere spelers. Dus de nabesprekingen op zondag: ik kan niet zeggen dat we Afonso daar heel vaak hebben gezien, nee.'
Kameleon
Danijel Pranjic moet lachen als de anekdotes van Verbeek ter sprake komen. In de achttien maanden van Alves bij Heerenveen was hij de speler die het vaakst met de stappende superster op het veld stond. 'Soms moet je je ogen even sluiten', knipoogt de Kroaat, die tegenwoordig zelf trainer is. 'Ik had er geen moeite mee. Als hij je op het veld zo veel goede dingen teruggeeft, dan maak je daar als ploeggenoten verder niets van.'
'Het belangrijkste is dat het team functioneert en dat gebeurde', vervolgt Pranjic. 'Je moet soms weleens een kameleon zijn, een beetje meebewegen. Dat is niet altijd even gemakkelijk, maar als een speler zo veel scoort, maakt dat het wel iets gemakkelijker. Afonso heeft het hier gewoon fantastisch gedaan. Het was een grote eer, en niet alleen voor mij maar ik denk voor iedereen, om met hem te hebben samengespeeld.'
In zijn loopbaan speelde Pranjic met wel meer grote spitsen samen. Spitsen ook die veel grotere carrières kregen dan Alves, die bij Middlesbrough niet uit de verf kwam en daarna nog een paar jaar in Qatar voetbalde. Even was er nog sprake van een mogelijke terugkeer naar Heerenveen. Alves zag dat zelf wel zitten, maar kreeg te horen dat hij dan eerst met de beloften moest gaan meetrainen, omdat er wat twijfels waren over zijn fysiek. Daar had de scherpschutter niet zo veel zin in. Niet lang daarna besloot hij om de kicksen maar op te bergen en zich op andere dingen te gaan richten.
Lasse Nilsson: 'Afonso is de enige speler die ik heb meegemaakt die ervoor zorgde dat ik soms even stil bleef staan en uit ongeloof met mijn hoofd stond te schudden. Echt een speciale speler'
Zonde, vindt Pranjic. 'Want hij had iets bijzonders over zich heen', meent hij. 'In de beginperiode speelde hij niet eens altijd even goed, maar scoorde hij wel vaak. Daarna zag je dat hij zich steeds beter en sterker ging voelen en was hij niet meer te houden. Op het veld had je constant het idee dat hij vanuit het niets een doelpunt kon maken. Dat heb ik niet vaak meer gezien.' Nilsson herkent dat. 'Afonso is de enige speler die ik heb meegemaakt die ervoor zorgde dat ik soms even stil bleef staan en uit ongeloof met mijn hoofd stond te schudden. Echt een speciale speler, uniek in zijn soort.'
Nilsson neemt een slokje uit het flesje bier dat hij vasthoudt. Als die op is pakt hij nog een flesje, en daarna pakt hij er misschien zelfs nóg wel een, maar vervolgens gaat de oud-aanvaller (tegenwoordig werkzaam als technisch directeur bij het Zweedse Norrby IF) toch echt richting zijn bed, want om half vier 's ochtends gaat de wekker voor de vlucht naar huis. Dat heeft Alves dan toch beter geregeld: hij plakt er met zijn gezin nog een weekje Nederland aan vast. Pas komende zaterdag vliegt de superspits van weleer met zijn vrouw en zoon terug naar Brazilië.
Alle tijd om daarvoor nog even ouderwets de bloemetjes buiten te zetten, dus. 'Nee hoor, we doen het gewoon rustig aan', klinkt het lachend. Tijden veranderen, ook voor Afonso Alves. Helaas. Wat blijft zijn de herinneringen aan een onvergetelijke droomvlucht, die zaterdag dan éindelijk op de juiste manier werd afgesloten.
